Page 5 - Uygulamalı Teknik Resim

131

BÖLÜM.9 ÖLÇÜLENDİRME

A. Ölçülendirmenin Önemi ve Gereği
Bir cismin üretimi için çizilen görünüşlerini tamamlayıcı 20
onun büyüklüğü ile ilgili ölçülerin verilmesi ve üretim için
gerekli yüzey kalitesi üretimde verilebilecek toleranslar gibi
açıklayıcı bilgilere ihtiyaç vardır.
Üretilecek parçanın üretimini yapacak elaman ile 22
tasarlayıp onu çizen farklı elamanlar olduğundan burada 20
yapılacak ölçülendirmenin resim ölçekli bile olsa herhangi Kağıt saat ibresi yönü 90° döndürüldüğünde
bir ölçüme gerek duyulmayacak şekilde açık ve hatasız Okuma doğrultusu ve yönü
olması gerekir. Aksi halde üretimde hatalar bu sebeple
zaman ve maddi kayıplar meydana gelir. 30
Ölçü: (TS11398) Bir fiziksel büyüklüğün ölçü rakamı ile ve
ölçü birimi kullanılarak ifade edimesidir. Okuma doğrultusu ve yönü
Kağıdın bağlandığı hali ile
Ölçülendirme : Bir parçanın çizilen resmi üzerinde onun
gerçek büyüklüğünün, yüzeyleri arasındaki mesafelerinin,
girinti ve çıkıntılarının yerlerini, yüzeylerin nasıl
ANTET ALANI
işleneceğinin (yapılacağı malzeme cinsini vb), bilgilerin
sembol, rakam ve yapım bilgileri kulanılarak ifade
edilmesidir.
Şekil. 1
B. Ölçülendirme Kuralları :
Çizilen resmin ölçülendirilmesi belli standartlara 2 1
Ø42 6 9
bağlanmıştır. Ölçülendirmede aynı standartı yakalamak
Yıldırım ERTÜRKAN için aşağıdaki kurallar uygulanır.

1. Ölçülendirilecek resimde (norm) standart TS 10841'e
göre B tipi dik yazı ve rakamlar kullanılmalı, herkes
tarafından kolaylıkla okunabilmelidir. Şekil. 3
Ø12
2x45
2. Resim üzerine yapılan ölçülendirmede rakamlar alt Ø22 2
ve sağ esas okuma doğrultularından okunacak
Ø32
şekilde yazılır. (Şekil. 1) Başka değişle yazı ve
rakamlar resim kağıdının resim masasına bağlandığı
Şekil. 2 Şekil. 4
Açıklamalı, Uygulamalı TEKNİK RESİM rakam varsa ölçülendirme yanlış yapılmış demektir.)
şekliyle veya resim kağıdı saat ibresinin çalıştı yöne
(sağa) 90° döndürüldüğünde okunacak şekilde
yazılmalıdır. (Eğer bu durumda ters ve okunamayan

3. Ölçü rakamları ölçü çizgisinin üst ortasına, ölçü
8 20 30
çizgisine paralel konumda ve ölçü çizgisinin yaklaşık
8 20 30
1-2 mm yukarısına yazılır. (Şekil. 1, 2 ve 3) Ölçü
çizgisinin üzerindeki kısım, yeterli gelmediğinde ölçü Şekil. 5 90° Şekil. 6
rakamı ölçü çizgisinin uzantısı üzerine yazılmalıdır. 27°
(Şekil. 4) 59°
59°
4. Açıklama yazıları yataya paralel olmalı, az ve öz olarak 27°
yazılmalıdır.
90°
5. Artan paralel ölçülendirmede ölçü rakamları, ölçü sınır 0°
çizgisinin yakınına paralel veya ölçü sınır çizgisinin
yanına ve ölçü çizgisi üzerine açıkça yazılır. (Şekil. 5
ve 6) Açıların ölçülendirilmesinde, ölçü çizgileri Şekil. 7
koparılmadan yazı alanı doğrultusunda yazılabilir. Şekil. 8
(Şekil. 7 ve 8) Yatay eksen sınır kabul edilerek 53°
rakamlar ölçü çizgisinin üst ortasına yazılır.
60° 55°
6. Görünüşlerde uzunluk ölçülerinin birimi yazılmaz. (mm, R14 R14
cm gibi) Ölçü birimi genelde inşaat projelerinde
santimetre (cm), makinecilikte milimetre (mm) 35°
cinsinden alınır. Birim kullanılması zorunlu hallerde R14 R14 53°
ölçüden sonra yazılmalıdır. 30°
74°
7. Ondalık yazı türündeki ölçü rakamlarında ondalık işareti
olarak virgül (,) kullanılmalıdır. Şekil. 9 Şekil.10